Улсын Их Хурлаас баталсан хуулиудын талаар долоо хоног бүр танилцуулж буй хүрээнд Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ц.Цэрэнпунцаг (2023.01.03) хэвлэлийнхэнд мэдээлэл өглөө.
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төслийг Засгийн газраас 2022 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн бөгөөд Улсын Их Хурал 2022 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаараа хэлэлцэн, баталсан юм. Хууль 2023 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр мөрдөгдөнө.
Улсын Их Хурлын гишүүн, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ц.Цэрэнпунцаг мэдээллийнхээ эхэнд төр, хувийн хэвшлийн түншлэл нь улс орны дэд бүтэц, нийгэм, эдийн засгийн томоохон зорилтуудыг хэрэгжүүлэх зорилгоор төрийн чиг үүргийг хувийн хэвшлээр урт хугацааны турш гэрээний үндсэн дээр харилцан ашигтай нөхцөлөөр гүйцэтгүүлэх тухай ойлголт.
Түншлэгч талуудын нийтлэг эрх ашгийг тэгш бүрдүүлж, урт хугацаанд харилцан ашигтай хамтран ажиллах эрх зүйн орчин төдийгүй түншлэлийн гэрээний суурь харилцааны хууль, эрх зүйн орчин тодорхой болгох зохицуулалтыг энэ хуульд тусгасан. Хуулийн гол агуулга нь санхүүжилтийн эх үүсвэрийг хувийн хэвшил гаргаж, хөрөнгө оруулалт, ашгаа буцаагаад улсын төсвөөс удаан хугацаанд авах, хэрэглэгчээс авах гэсэн зохицуулалтыг тайлбарлаж, мэдээлэл өгөв. Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл уул уурхай, батлан хамгаалах, банк санхүүгийн салбар гэсэн гурван салбарт яагаад хэрэгжихгүй вэ гэдгийг мөн тайлбарласан юм.
Тухалбал,
Тэрбээр “Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн нэг хэлбэр бол концесс. Концесс нь 2010 оноос хэрэгжиж эхэлсэн. Хувийн хэвшлийнхэн томоохон дэд бүтцүүдийг барих энэхүү хувилбар нь төсөвт маш их ачаалал авчирдаг байсан. Үүний зэрэгцээ тэдгээр дэд бүтцүүд нь чанарын шаардлага хангадаггүй, хэн нэгэнд хариуцлага тооцох, дахин засвар үйлчилгээ хийлгэх гэхээр хувийн хэвшлийнхэн хэзээний мөнгөө авчихсан байх зэрэг хүндрэл амьдрал дээр үүсэж байсан тул Засгийн газраас уг хуулийн төслийг боловсруулж, УИХ-д оруулж ирсэн юм. Энэхүү хуулийг дагалдаж нийт 13 журам гарна. Одоогийн байдлаар, яамдууд журмын боловсруулалт дээр ажиллаж байна. Хууль 7 дугаар сарын нэгнээс хэрэгжинэ.
Уг хууль нийт салбараар нь авч үзвэл уул уурхай, батлан хамгаалах, банк, санхүүгийн салбарт үйлчлэхгүй, боловсрол, эрүүл мэнд, эрчим хүч, авто зам, тээвэр, соёл зэрэг салбарт хэрэгжих юм. Төслийн эх үүсвэрийг хувийн хэвшлийнхэн өөрсдөө гаргана. Хөрөнгө оруулалтаа буцаагаад урт хугацаанд төсвөөс болон хэрэглэгчээс гэсэн хоёр хэлбэрээр авна. Нэг нь шинээр хийх бүтээн байгуулалт байх бол нөгөө нь өмнө нь байсан соёлын төв, сургууль, эмнэлэг, музей зэрэг байгууллагын менежментийг хийх, хувьчлах, түрээслэх зэргээр хэрэгжүүлэх боломжтой. Төслийн хэрэгжилтийг Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн төв хангах бөгөөд ТББ-д энэхүү хууль үйлчлэхгүй” гэв.
Хуульд түншлэлийн төслийг олон нийтэд зарлах, мэдээлэх болон төслийг хэрэгжүүлэх хувийн хэвшлийн түншлэгчийг сонгон шалгаруулах үе шатуудтай холбоотой процессын зохицуулалтууд, мөн түншлэлийн төслийн төрөл, түншлэлийг олон улсын жишигт нийцсэн, хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалттай уялдуулан төлөвлөх, түүнд бэлтгэх, түншлэлийн төсөлд тавигдах шаардлагыг тодорхой болгож, түншлэлээр төслүүд хэрэгжүүлснээр барилга байгууламжийн ашиглах хугацааны зардлыг бууруулах, тухайн салбарт шинэчлэл, инновацийг нэвтрүүлэх, хөрөнгийн ашиглалтыг сайжруулах боломжийг дэмжих, улсын төсөв хязгаарлагдмал тул өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээг хангах, төрийн үйлчилгээг сайжруулахад төр, хувийн түншлэл нь санхүүгийн нэг арга хэрэгсэл болох, судалгаа, шинжилгээний үндсэн дээр нийгмийн ач холбогдол, эдийн засгийн үр ашиг бүхий төр, хувийн хэвшийн төслийг сонгодог боломж бүрдэх ба төсөвт учруулах эрсдэлийг тооцож, төсвийн хөрөнгө оруулалтыг үр дүнтэй удирдах нөхцөл бүрдэх, “Барих-Шилжүүлэх” төрлийн богино хугацаатай, үр ашиг муутай төслийг түншлэлээр хэрэгжүүлэхийг хориглох зэрэг зохицуулалтуудыг тусгажээ.
Төр, хувийн хэвшлийн гэрээний зүйл нь нисэх буудал, төмөр зам, барилга байгууламж, дэд бүтцийн байгууламжууд, нийтийн тээвэр, эрүүл мэнд, боловсрол, соёл, спортын объектууд зэрэг гол төлөв нийтийн шинж чанартай объект байх бөгөөд түншлэлийг хөгжүүлснээр төр өөрийн чиг үүрэг, хариуцлагыг хувийн хэвшлээр дамжуулан хэрэгжүүлэх, төрийн өмч хөрөнгийг илүү үр ашигтай зарцуулах, төрийн үйлчилгээг бага зардлаар чанартай хүргэх боломж гэдгийг Улсын Их Хурлын гишүүн, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Ц.Цэрэнпунцаг судалгаа, жишээн дээр тайлбарлаж, түншлэлийн давуу талуудын талаар мэдээлэл өгөв гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
