Сингапурын орон сууцжуулалтын хөтөлбөртэй танилцав
ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ болон иргэдийг орон сууцжуулах ажлыг хариуцаж буй холбогдох яам, агентлагийн төлөөлөгчид 11 дүгээр сарын 25-29-ний өдрүүдэд Бүгд найрамдах Сингапур улсад ажиллав. Монгол Улсад өнөөдөр тулгамдаад байгаа хамгийн чухал асуудал бол утаа, агаарын бохирдол, эдгээрийн суурь шалтгаан болсон гэр хороолол, цаашлаад суурин газруудаа орон сууцжуулах явдал. Өөрөөр хэлбэл хүн бүрийн хэрэгцээ, шаардлагыг хангасан ухаалаг хот сууринг төлөвлөж, орон сууцаар иргэдээ хүртээмжтэй хангах, чинээлэг дундаж давхаргыг бий болгох төрийн бодлого зайлшгүй хэрэгтэй байгаа бөгөөд үүнийг боловсруулахаар Засгийн газар ажиллаж буй.
Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэх дунд хугацааны /1-5 жилийн/ төлөвлөгөөг боловсруулахаар Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх захирамж гарган ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнээр ахлуулсан нэлээд өргөн хүрээтэй ажлын хэсгийг өнгөрсөн 04 дүгээр сард байгуулсан. Энэ дагуу тус ажлын хэсгийнхэн Монгол Улсын бүх салбарыг хамруулсан судалгаа, шинжилгээг хийж, нийгмийн бүхий л давхаргын санал бодлыг сонссоны эцэст “Алсын хараа-2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг боловсруулсан бөгөөд одоо дуусах шатандаа ороод байгаа юм. Тиймээс Сингапур шиг хөгжилтэй орнуудын туулж өнгөрүүлсэн сайн туршлагыг судлан энэхүү урт хугацааны хөгжлийн бодлогод тусгуулах нь ихээхэн ач холбогдолтой.
Сингапур бол арлын жижигхэн хот улс. Хүн амынхаа 84 хувийг төрийн тогтвортой бодлогоор буюу Орон сууц, хөгжлийн зөвлөлөөрөө дамжуулж орон сууцжуулж чадсан, эдгээрийн 94 хувь нь орон сууцаа моргейжийн зээлээр өмчилж авсан, үлдсэн 6 хувийг нь түрээсийн орон сууцанд хамруулсан гэдэг үзүүлэлтээрээ эдүгээ дэлхийд хамгийн шилдэгт тооцогдож буй. Ялангуяа манай улс шиг гэр хорооллоо багасгах, үүгээр дамжуулж утаа, орчны бохирдлоо бууруулах, өрхийн болон хувийн санхүүгээ хэрхэн зөв удирдах вэ гэдэг мэдлэгийг иргэддээ хамгийн хялбараар ойлгуулах чухал шаардлагатай байгаа ийм эгзэгтэй үед тус улсын туулж өнгөрүүлсэн бодит жишээ бидний хувьд чухал юм.
Сингапурын орон сууцжуулах хөтөлбөрийн загвар, газар чөлөөлөлт, хотхон төлөвлөлт, барилгын ажил, менежмент ба засвар үйлчилгээ, санхүүгийн схем, хөрөнгө оруулалт, эрх зүйн орчин зэрэгтэй ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнээр ахлуулсан төлөөлөгчид газар дээр нь дэлгэрэнгүй танилцсан юм. Монгол Улсад орон сууцжуулалтыг хариуцаж гүйцэтгэдэг төрийн яам, агентлагуудын удирдагууд нэг бүрэлдэхүүнд багтаж тус улсаас туршлага судалсан бараг анхны тохиолдол байв. Энэ хүрээнд өнөөдрийг хүртэл тус тусдаа явж ирсэн яам, агентлагуудын бодлого, эрх зүйн зохицуулалтуудыг тал бүрээс нь тус улстай харьцуулах байдлаар дүгнэж, нэгдсэн ойлголтонд хүрсэн нь гол үр дүн байлаа.
ЗГХЭГ-ын дэд дарга М.Баярмагнай, ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр, НДЕГ-ын дарга Д.Зоригт, Татварын ерөнхий газрын дарга Б.Заяабал, Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Г.Амартүвшин, БХБЯ-ны Газрын дарга Ц.Баярбат, Сангийн яамны хэлтсийн дарга Л.Сонор, ТОСК-ийн захирал Ж.Хичээнгүй, НОСК-ийн захирал Б.Сүхбаатар нар төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд багтсан юм.
Төлөөлөгчид Сингапур улсад орон сууцжуулалтыг гардан хэрэгжүүлдэг төрийн байгууллагууд болох Ерөнхий сайдын харъяа Ухаалаг орон, дижитал Засгийн газар /SNDGG/-ын үйл ажиллагаатай танилцсанаас гадна тус улсын Орон сууц, хөгжлийн зөвлөл /HDB/, Сингапурын хамтын ажиллагааны байгууллага /SCE/, Сингапурын хуримтлалын төв сан /CPF/-ийн удирдлагуудтай уулзаж, санал солилцсон бөгөөд нийгмийн даатгалын тогтолцоо, цалин, орлогын хуримтлал, хуваарилалт, хот төлөвлөлт зэрэг хэд хэдэн чухал асуудлаар талууд цаашид хамтран ажиллахаар болсон юм.
Мөн тус улсын иргэдээ орон сууцаар хангах цогц бодлого, нийгмийн даатгал, хуримтлалын тогтолцоо болон иргэдэд төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрээр шуурхай хүргэх чиглэлээр хэрэгжүүлсэн төсөл хөтөлбөрүүд, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх явцад тулгамдсан сорилт, шийдлүүд, хүрсэн үр дүн, мөн эдгээр байгууллагуудын цаашдын бодлого, чиг хандлагыг дэлгэрэнгүй танилцуулсан юм.
Ердөө 60 жилийн өмнө буурай хөгжилтэй, иргэд нь ажил, орлогогүй, дээр нь байгалийн баялаггүй, ундны цэвэр усгүй, тариачны суурин төдий байсан Сингапурын хувьд 1964 оноос эхэлж иргэдээ нэгдсэн бодлогоор орон сууцжуулах хөтөлбөрийг эхлүүлжээ. Эхний 10 гаруй жилд өнөөдрийн манай улсад үүсээд байгаатай адил олон бэрхшээл, хүндрэл тэдэнд ч мөн тулгарсан байна. Тус улсын Орон сууц, хөгжлийн зөвлөл хэмээх төрийн байгууллага эхэндээ иргэддээ бага хүүтэй, 15 жилийн хугацаатай орон сууцны зээлийг олгосон ч тус хөтөлбөр олигтой өргөжөөгүй аж. Иргэд нь орон сууцны үнийн урьдчилгаа 20 хувийг төлж чадахгүй байж. Гэсэн ч уг хөтөлбөрийг зогсоолгүй харин ч үе шаттай, тодорхой төлөвлөлттэй, хоорондоо нягт холбоотой арга хэмжээнүүдийг авсан байна.
Иргэд нь цалин болон бусад орлогоосоо сар бүр Тэтгэврийн сан, Эрүүл мэндийн сан, Хуримтлалын сан гэсэн 3 санд төвлөрүүлж байгаа хуримтлалаасаа орон сууцны зээлийн урьдчилгаа, эрүүл мэнд, боловсролдоо зарцуулж болдог санхүүгийн схемийг хэрэгжүүлсэн нь үр дүнд хүрсэн байна. Гэхдээ Тэтгэврийн санд төвлөрүүлсэн хуримтлалаа тэтгэвэрт гарах хүртлээ зарцуулах эрхгүй, харин Эрүүл мэндийн сан, Хуримтлалын санд төвлөрүүлсэн хуримтлалаа буцаагаад өөртөө зарцууулж болдог.
Иргэд нь сар бүр цалин, орлогынхоо 37 хувийг дээрх 3 санд хувааж хуримтлуулдаг. Үүний 20 хувийг өөрөө, 17 хувийг нь ажил олгогчоос төлдөг байна. Өөрөөр хэлбэл авч буй цалингийнх нь 80 хувь өөрт нь сар бүр үлдэнэ. Хуримтлалын санд төлсөн мөнгөн дүнгээ тухайн иргэн байнга хянадаг, орон сууц авахдаа ч юм уу захиран зарцуулах эрх нь нээлттэй гэсэн үг. Энэхүү санхүүгийн схемийг тус улс үе шаттай боловсронгуй болгосоор өнөөдрийн үр дүнд хүрчээ.
Үүнээс гадна орон сууц худалдах, худалдаж авах, өмчлүүлэх, түрээслүүлэх бүхий л үйл явц нь төрийн байгууллагуудаар дамжиж хэрэгждэг бөгөөд иргэддээ нэг удаагийн буцалтгүй тусламж, олон төрлийн хөнгөлөлтийг төрөөс нь олгож байна. Хамгийн гол нь энэ бүхнийг зөвхөн төр дангаараа хийхгүй бөгөөд иргэдийнх нь дэмжлэг, оролцоо их чухал аж.
Тийм учраас урт настай, төрийн нэгдсэн том хөтөлбөр болон хэрэгжиж буй аж. Ер нь иргэдийг орон сууцжуулна гэдэг бол зөвхөн байшин, барилга барих тухай ойлголт биш, төрийн бодлогыг хэрэгжүүлдэг олон байгууллага, нөгөө талаас иргэдийн оролцоо, санхүүгийн маш том цогц схем аж.
